Hai que recoñecer que Leoncio o León e Tristón son un referente “viejuno”, pero Wikipedia sempre está ao noso lado para refrescarnos a memoria ou mostrarnos algo “novo”. A súa historia fálanos de profecías autocumpridas, e tamén de victimismo e protagonismo. Sóache?
Cal é o argumento desta serie de debuxos animados de Hanna – Barbera creada nos anos 60? Wikipedia lémbranos que Leoncio é un León pobre, aventureiro, voluntarioso e optimista que busca á fortuna esquiva onde vai. Pensa positivamente e que as cousas non teñen por que saír mal e que nalgún momento a fortuna abrazaralle e farase rico, famoso e a vida sorriralle.
Pola contra, ao seu lado fielmente séguelle Tristón, un pesimista empedernido que parece estar obstinado en demostrarlle o equivocado que está. Constantemente advírtelle de que as súas aventuras lle comportarán males, e parece un vidente porque é abrir a boca e as cousas póñense mal. E xa os podes ver aos dous correndo para salvar a pel. Coa persistente cantinela amargada de Tristón “Oh, Ceos!, Leoncio díxencho!”.
Se lembras a Leoncio o León e Tristón da túa infancia, parabén! Tes xa unha dilatada traxectoria vital! Agora lévase máis iso de somos leones o “güevones”?
Tristón é unha hiena, que ao contrario das compañeiras da súa especie, non ri. Laméntase esperando o peor e constatando que o que espera imponse ao final de cada episodio. Podemos dicir que vai pola vida, polos episodios, de vítima.
A Leoncio acaécenlle os mesmos avatares que a Tristón, xa que comparten aventuras, pero o seu ánimo e disposición é sempre favorable. Cre nas súas posibilidades. Ademais, espera o mellor. Podemos dicir que vai pola vida, polos episodios, de protagonista.
A vida é unha sucesión de episodios nos que a cada persoa preséntaselle a oportunidade de comportarse como protagonista ou como vítima.
Nun exemplo clásico desta distinción, o mundo divídese entre os que, recentemente chegados ao traballo empapados até os ósos de auga, laméntanse de que chove (vítimas) e os que se lamentan de esquecerse do paraugas (protagonistas). Esta maneira distinta de situarse ante o mesmo feito, estar empapado cando comeza a túa xornada laboral, leva a distintos lugares e faculta distintas posibilidades de aprendizaxe para o futuro. O liderado da propia vida, e do que se exerce na contorna, ten aquí unha pedra de toque.
Digámolo tecnicamente desde un sinxelo cadro:
| VÍTIMA | PROTAGONISTA |
| Pon a súa atención no que está fóra da súa persoa, no que non depende dela. En variables esóxenas. | Pon a súa atención no que ela podería facer, no que depende de si. En variables endóxenas. |
| É unha persoa pasiva. Sobre ela actúan as forzas da fatalidade, os feitos que ocorren inexorablemente. | É unha persoa activa, que sente que ten capacidade de intervir sobre o que vai deparar o futuro. Pode modificalo. |
| Culpa ao “outro”: a outras persoas, á situación, ao sistema, ao que ocorre… | Responsabilízase do que lle ocorre. Recoñece as condicións externas, pero interprétaas desde a súa capacidade de actuación sobre elas. |
| A súa orixe? Un patrón de conduta no que se dilúe a culpabilidade (non ten que ver comigo), que elimina a capacidade de elección | A súa orixe? Un patrón de conduta no que a persoa protagonista sente responsable, o que xera sensación de poder. |
|
A quen vai de vítima as cousas ocórrenlle. Non ten poder. |
A quen vai de protagonista as cousas son creadas por ela. Ten poder. |
Evidentemente, para a vida das organizacións e para o benestar persoal das persoas que as forman, é máis útil sentirse protagonista, comportarse como tal.
Como conseguilo?
Unha vez máis, esta distinción lévanos ao “ximnasio”, ao universo das disciplinas que hai que practicar para que forme parte das nosas competencias persoais, de equipo ou organizacionais. Si, non só hai persoas vítima ou protagonistas, hai equipos e organizacións que teñen este patrón de observación da realidade e comportamento integrado por defecto.
Axuda a comportarse como protagonista o abrazar unha linguaxe falada en primeira persoa (singular ou plural), e tentar modificar o pensamento que subxace a esa linguaxe (individual ou colectivo). Para iso é preciso renunciar á pretensión de inocencia e facerse responsable, de maneira incondicional, dos episodios nos que se participa. Da vida que un vive, en definitiva.
Unha proposta para traballarse e transformarse persoalmente.
En VIRADA queremos acompañarche na práctica desta disciplina co propósito de que sexas o líder da túa propia vida, e que o teu liderado soborde na organización na que participas. Falamos?
En VIRADA queremos acompañarche na práctica desta disciplina co propósito de que sexas o líder da túa propia vida, e que o teu liderado soborde na organización na que participas. Falamos?
David Pereiro
Socio Consultor de Algalia Servizos para o Terceiro Sector